Od 1 do 10 grudnia każdego roku obchodzimy w Polsce Dni Walki z Gruźlicą i Chorobami Płuc. Ich celem jest zwiększenie świadomości społecznej na temat tych poważnych schorzeń, które wciąż stanowią zagrożenie dla zdrowia publicznego. W razie potrzeby, można umówić się na wizytę w naszej Poradni Pulmonologicznej w Nowym Dworze Gdańskim.
Lepiej nie bagatelizować stanu zdrowia i to nie tylko podczas grudniowych Dni Walki z Gruźlicą i Chorobami Płuc. Im wcześniej wykryje się chorobę, w czym mogą pomóc regularne badania, tym leczenie jest zdecydowanie bardziej skuteczne.
Dlatego jeśli tylko coś nas niepokoi, lepiej nie zwlekać z wizytą u lekarza. Zwłaszcza, jeśli tylko zauważysz u siebie objawy, jak choćby przewlekły kaszel, duszności, krwioplucie czy utratę wagi.
Gruźlica i inne choroby płuc, czyli przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), astma czy nowotwory płuc, mogą prowadzić do poważnych powikłań, a nawet śmierci.
Co trzeba wiedzieć o gruźlicy?
Gruźlica jest chorobą zakaźną wywołaną przez prątki z grupy Mycobacterium tuberculosis complex. Najczęstszą postacią gruźlicy jest gruźlica płuc, ale choroba może rozwijać się w innych narządach ciała.
Najczęstszym źródłem zakażenia są osoby chore na gruźlicę, w fazie prątkowania. Innym źródłem zakażenia są chore na gruźlicę zwierzęta np. chore krowy, które wydalają prątki m. in. Z mlekiem. Okres wylęgania choroby jest trudny do określenia. Bakterie po wniknięciu do organizmu zostają w większości wypadków wyeliminowane, jednakże część z nich może pozostać w stanie uśpienia w organizmie zakażonej osoby nie powodując objawów chorobowych. Na skutek aktywacji bakterii poprzez spadek odporności w wyniku np. niedożywienia, może dojść do ich rozprzestrzenienia się prątków gruźlicy w całym organizmie, a następnie rozwój choroby w zajętych narządach lub tkankach. Najczęstszą postacią choroby jest gruźlica płuc.
Jak pisze w swoim opracowaniu dr hab. n. med. Maria Korzeniewska-Koseła, prof. Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie, pandemia COVID-19 przyczyniła się do spowolnienia, wstrzymania lub odwrócenia wcześniejszych postępów w walce z gruźlicą na świecie.
– Najbardziej widocznym i natychmiastowym skutkiem pandemii był duży globalny spadek liczby osób, u których wykryto gruźlicę. Liczba przypadków zgłoszonych przez kraje do Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization, WHO) zmniejszyła się z 7,1 miliona w 2019 roku do 5,8 miliona w 2020 roku (spadek o 18 procent). W 2022 roku zarejestrowano już 7,5 miliona nowych zachorowań. Poprawił się powszechnie dostęp do usług medycznych, zaburzony w czasie pandemii COVID-19 i wzrosła liczba osób, u których można było gruźlicę wykryć i leczyć – czytamy w publikacji dr hab. n. med. Marii Korzeniewskiej.
Zgodnie z szacunkami WHO, rzeczywista globalna liczba nowych zachorowań na gruźlicę wynosiła w 2022 roku 10,6 mln (od 9,9 do 11,4 milionów), zapadalność 133 na 100 000 ludności (od 124 do 143 na 100 000). Przypuszcza się, że u 3,1 miliona osób gruźlica nie została wykryta i nie była leczona.
W 2022 roku we wszystkich krajach Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego zgłoszono 36 179 przypadków gruźlicy, zapadalność wynosiła 8 na 100 000 ludności: od 2,5 na 100 000 w Księstwie Liechtensteinu do 48,7 na 100 000 w Rumunii. Zapadalność na gruźlicę zmniejszyła się w ciągu ostatnich 5 lat w większości krajów UE/EOG. Ale na dane z roku 2020 i 2021 wpływ mogła mieć pandemia COVID-19, wpływając negatywnie na dostęp do opieki zdrowotnej i raportowanie o zachorowaniach.
Jak na tym tle wypada Polska? W 2023 roku zarejestrowano 4436 zachorowań na gruźlicę, o 122 przypadków więcej niż w roku poprzednim i 2262 przypadki mniej niż dekadę wcześniej.
Zapadalność na gruźlicę wszystkich postaci wynosiła 11,8 na 100 000 ludności. Była większa o 3,5 procent w porównaniu z rokiem 2022 i mniejsza o 32,2 procent niż w roku 2014 (17,4 na 100 000).
Na Pomorzu w ubiegłym roku było to 278 przypadków, w 2022 roku – 240, a w 2021 roku – 220.
W 2023 roku, jak w latach poprzednich, zapadalność na gruźlicę była tym większa, im starsza była grupa wieku, której dotyczyła, ale tylko do wieku 45-64 lata, od 0,9 na 100 000 ludności wśród dzieci do 14 roku życia do 19,1 na 100 000 u osób w wieku od 45 do 64 lat. U osób w wieku 65 lat i starszych wynosiła 15,3 na 100 000 ludności – wylicza dr hab. n. med. Maria Korzeniewska-Koseła.
W ubiegłym roku w Polsce zgłoszono 51 przypadków gruźlicy u dzieci do 14 roku życia (1,1 procenta ogółu zachorowań). Na Pomorzu w 2023 roku w tym przydziale wiekowym było to 10 przypadków, w 2022 roku – 9, a w 2021 roku – 3.
Największą zapadalność na gruźlicę u dzieci stwierdzono u nas, w województwie pomorskim – 2,6 na 100 000 ludności i lubelskim – 2,4 na 100 000. W trzech województwach: opolskim, świętokrzyskim i warmińsko-mazurskim nie zarejestrowano ani jednego zachorowania w tej grupie wieku.
Jak zapobiegać chorobom płuc?
Właściwie najważniejsze jest po prostu zadbanie o siebie. Dlatego wskazówki są dość proste:
- rzuć palenie, bo dym papierosowy to jeden z głównych czynników ryzyka wielu chorób płuc;
- zdrowo się odżywiaj, bo różnorodność na talerzu, witaminy i minerały są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania układu oddechowego;
- regularnie uprawiaj sport, który wzmacnia układ odpornościowy i poprawia wydolność płuc;
- chroń się przed zanieczyszczeniami powietrza, nie wykluczając noszenia maski ochronnej w miejscach o podwyższonym poziomie zanieczyszczenia;
- szczep się, bo szczepienia przeciwko grypie i pneumokokom mogą pomóc w zapobieganiu infekcjom dróg oddechowych.
Gdzie szukać pomocy?
Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące swojego zdrowia płuc, skonsultuj się z lekarzem rodzinnym lub pulmonologiem.
Fot. PCZ w Malborku
Nasza Poradnia Pulmonologiczna znajduje się w budynku Szpitala w Nowym Dworze Gdańskim przy ul. Dworcowej 12.
Prowadzi leczenie oraz diagnostykę chorób płuc w następujących przypadkach:
- astma oskrzelowa, przewlekła obturacyjna chorób płuc,
- gruźlica płuc,
- sarkoidoza,
- inne choroby śródmiąższowe płuc,
- zatorowość płucna,
- leczenie gruźlicy pozapłucnej.
W ramach diagnostyki chorób płuc wykonuje:
- RTG klatki piersiowej,
- KT klatki piersiowej,
- spirometrię,
- badania laboratoryjne,
- badania bakteriologiczne.
Profilaktyka chorób układu oddechowego obejmuje:
- PET,
- USG jamy opłucnowych,
- USG jamy brzusznej.
W celu skorzystania z bezpłatnych usług Poradni Pulmonologicznej w ramach kontraktu z Narodowym Funduszem Zdrowia, konieczne jest przedstawienie skierowania wystawionego przez lekarza medycyny rodzinnej (POZ) lub przez innego lekarza ubezpieczenia zdrowotnego.
Lekarze specjaliści świadczą również usługi odpłatnie, choćby dla osób nieubezpieczonych.
Fot. PCZ w Malborku
W poradni obowiązuje wcześniejsza rejestracja. Rejestracja pacjentów odbywa się osobiście lub telefonicznie, nr telefonu 55 247 24 71 od poniedziałku do piątku od godz. 8 do 18.
